Euskal Herriko Gastronomia

Euskal Herriko sukaldaritza edo gastronomia Euskal Herrian sortutako plater eta elikagaietan oinarrituta dago. Euskal Herriko osagai nagusiak; Idiazabalgo gazta, txakolina edo saragardoa, arraina (bakailao edo marmitakoa egiteko), Tolosako babarrunak, Ezpeleta eta Lekeitioko piperrak, pintxoak, okela eta Baionako xingarra dira.

Gastronomia euskal kulturaren ezaugarri nagusia da; eta Laudion Gastronomia Museoa dago.

Ezaugarriak

Itsasotik hartutako elikagaiek; esaterako, itsaskiak eta arrainak eta Ebro haran emankorrean hazitakoek edo handik ekoiztutako elikagaiek ( okela, barazkiak eta lekaleak) eragin handia dute; baita ibaietako arrainak eta bakailo idorra.

Hego Euskal Herrian funtsezoa den txakolia ere badago; eta, Ipar Euskal Herrian biskotx edo pastiza. Bainona aldean; berriz, Baionako xingarra oso ezaguna da.

Jateko erak

•Gipuzkoa: sagardotegiak sortu zituzten sagardoa zuzenetik kupeletik hartzeko tortilla, txuleta etab. lagunta.

•Txikiteo: Donostia, Iruñea eta Bilboko Alde Zaharretan; hauek tabernaz taberna joaten dira txikito ez ezik, kroketak, patata-tortilla... jateko.

•Gastronomi elkarteak; txoko batean janaria prestateko eta elkarrekin jateko.

Plater nagusiak

1. Janaurrekoak:  pintxoak eta taloa.
2. Hasierko platerra:  piperrada, porrusalda, pistoa eta ttoroa.
3. Arrainak:  angulak, txipiroiak, txangurua, marmitakoa, bakailoa, legatza, lanpernak eta hega laburra.
4. Okela:  axoa, pantxeta, Vianako saltxitak, tripotxa Iruñeako txorizoa, txuleta, txistorra, zikiroa eta Baionako xingarra.
5. Azkenburuak:  biskotx, gaztanbera, intxaurtsaltsa, kanouga, mamia, pantxineta, pettanmamia, turroia eta txokolatea.
6. Elikagaiak:  Idiazabalgo gazta, Tolosako indabak, Mendabiako zainzuriak, Tuterako Orburuak, Itsasuko gereziak, Euskal olioa eta Ezpeleta, Gernika eta Lodosako piperrak.
7. Edariak:  txakolia, Irulegiko ardoa, sagardoa, patxaran, izarra, pili, Errioxako ardoa (Araban), Nafarroako ardoa eta kalimotoxa.